UMOWA O PRACĘ

UMOWA O PRACĘ

 Umowa o pracę jest dwustronną czynnością prawną, która powoduje nawiązanie stosunku pracy. Do ważności umowy o pracę potrzebne są dwa zgodne oświadczenia woli stron. Pierwsze oświadczenie składane jest przez pracownika, który zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy. Drugie oświadczenie składa pracodawca, który zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika i do świadczenia na jego rzecz wynagrodzenia. Niedopuszczalne jest zawarcie umowy o pracę pod warunkiem zawieszającym nawiązanie stosunku pracy (wyrok SN z dnia 29 marca 2011 roku, sygn. I UK 316/10).

Umowa o pracę ma charakter wzajemny. Oznacza to, że obie strony są wzajemnie uprawnione jak i  zobowiązane. Jest to umowa starannego działania, a nie umowa rezultatu. Obecnie obowiązujące przepisy Kodeksu pracy nie zabraniają zawierania przez pracownika wielu umów o pracę, także z jednym pracodawcą. W sytuacji, w której pracownika łączy z pracodawcą więcej niż jedna umowa o pracę, każda z nich musi dotyczyć innego rodzaju pracy. Zawieranie między tymi samymi podmiotami więcej niż jednej umowy o pracę na wykonywanie tego samego rodzaju pracy oznaczałoby obejście przepisów prawa, np. o wymiarze czasu pracy i pracy w godzinach nadliczbowych.

Kodeks pracy wskazuje także z jakich elementów powinna składać się umowa o pracę. Umowa o pracę musi określać między innymi:

• strony umowy,
• adres siedziby pracodawcy (w przypadku pracodawcy, który jest osobą fizyczną nieposiadającym siedziby należy podać adres zamieszkania),
• rodzaj umowy,
• datę zawarcia umowy oraz
• warunki pracy i płacy.

Do warunków pracy i płacy należy zaliczyć:

• rodzaj wykonywanej pracy,
• miejsce lub miejscowość wykonywania pracy,
• wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy (wraz ze wskazaniem składników wynagrodzenia),
• wymiar czasu pracy,
• dzień rozpoczęcia pracy.

Stosunek pracy nawiązuje się nie w dniu zawarcia umowy, ale w dniu określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy.

W przypadku umowy o pracę na okres próbny należy w umowie wskazać czas jej trwania lub dzień jej zakończenia oraz postanowienie o przedłużeniu umowy o czas urlopu, a także o czas innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy (gdy strony umowy tak uzgodnią). W przypadku umowy o pracę na czas określony należy oznaczyć także czas jej trwania lub dzień jej zakończenia.

Umowę o pracę należy zawrzeć na piśmie. W sytuacji, w której umowa o pracę nie zostanie zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy musi potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do strony umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. Zmiana warunków umowy o pracę także wymaga formy pisemnej.

W polskim systemie prawa wyróżniamy trzy podstawowe umowy o pracę. Są nimi:

• umowa na okres próbny,
• umowa na czas określony,
• umowa na czas nieokreślony.

 Umowa na okres próbny zawierana jest w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika. Umowa taka może być zawierana jedynie na czas określony. Istotne jest to aby taka umowa była zawierana maksymalnie na trzy miesiące. Umowę na okres próbny zawiera się na okres nieprzekraczający 1 miesiąca w sytuacji gdy pracodawca ma zamiar zawrzeć z pracownikiem umowę o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy. Na okres nieprzekraczający 2 miesięcy pracodawca zawiera umowę na okres próbny z pracownikiem, z którym ma zamiar zawrzeć umowę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy. Okres 1 miesiąca i 2 miesięcy strony umowy o pracę na okres próbny (jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy|) mogą wydłużyć, jednak nie więcej niż o kolejny 1 miesiąc. Ponowne zawarcie umowy o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem jest dopuszczalne jedynie w przypadku zatrudnienia tego samego pracownika w celu wykonywania innego rodzaju pracy.

Umowa o pracę na czas określony jest umową terminową. Oznacza to, że jest ona zawierana na z góry określony czas. Umowa ta może być zawierana pomiędzy pracownikiem a pracodawcą trzykrotnie. Prawo pracy przewiduje, że czwarta z kolei umowa na czas określony między tymi samymi osobami będzie traktowana jako umowa bezterminowa. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku zatrudnienia pracownika powyżej trzydziestu trzech miesięcy. W takim przypadku umowa na czas określony jest traktowana jako umowa o pracę na czas nieokreślony, czyli taka umowa o pracę w której termin zakończenia stosunku pracy z pracownikiem nie jest z góry przewidziany. Przepisów o zawarciu czwartej umowy o pracę na czas określony oraz o zatrudnieniu powyżej trzydziestu trzech miesięcy nie stosuje się do umów o pracę zawartych na czas określony w celu:

• zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
• wykonywania pracy w charakterze dorywczym lub sezonowym,
• wykonywania pracy przez okres kadencji,
• w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie

Dodatkowo zawarcie takiej umowy musi w danym przypadku służyć zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.  Przepisów o przedłużeniu umowy o pracę nie stosuje się w stosunku do kobiet w ciąży. W takim przypadku umowa taka z mocy prawa zostaje przedłużona do dnia porodu.

Umowa o pracę na czas nieokreślony zgodnie z jej nazwą, zawiera się ją bezterminowo, bez ustalania daty jej wygaśnięcia. Umowa na czas nieokreślony w największym stopniu daje pracownikowi bezpieczeństwo zatrudnienia. Aby rozwiązać stosunek pracy łączący pracownika i pracodawcę w umowie o pracę na czas nieokreślony potrzebne jest jej wypowiedzenie

Pracownik zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy może raz w roku kalendarzowym wystąpić do pracodawcy z wnioskiem, złożonym w postaci papierowej lub elektronicznej, o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy (w tym polegające na zmianie rodzaju pracy lub zatrudnienia w pełnym wybierze czasu pracy). Uprawnienie to nie dotyczy pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na okres próbny. Pracodawca powinien, w miarę możliwości, uwzględnić wniosek pracownika.

Umowa o pracę może być rozwiązana na cztery sposoby:

• na mocy porozumienia stron,
• przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia tzw. rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem,
• przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia tzw. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia,
• z upływem czasu, na jaki została zawarta.

Umowa o pracę na okres próbny rozwiązuje się z upływem okresu próby, a przed jego upływem może być rozwiązana za wypowiedzeniem.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca.

Oświadczenie każdej ze stron umowy o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas określony lub umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.