Adwokat Tarnowskie Góry – Kancelaria adwokacka Angelika Kubik 

Zasiedzenie to jeden z przewidzianych przez prawo sposobów na uzyskanie prawa własności. Jest to instytucja o charakterze korygującym, co oznacza że jej celem jest ujednolicenie stanu faktycznego i prawnego, w sytuacji gdy występuje między nimi długotrwała niezgodność. 

ZASIEDZENIE NIERUCHOMOŚCI

Zgodnie z przepisem art. 172 Kodeksu cywilnego posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie), a po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze

Zgodnie z zacytowanym powyżej przepisem, aby móc wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia konieczne jest spełnienie odpowiednich przesłanek. Jako pierwszą wyróżnić można obowiązek samego posiadania rzeczy i sprawowania funkcji posiadacza samoistnego. Posiadaczem samoistnym natomiast osoba, która wykonuje faktyczne władztwo nad rzeczą tak, jakby była jej właścicielem. 

To jak długo musi trwać taki stan rzeczy zależy od jego dobrej bądź złej wiary.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2010 r., II CSK 374/09, dobrą wiarę posiadacza charakteryzuje w następujący sposób: „Pojęcie dobrej wiary w sensie podmiotowym o jakim stanowi art. 7 k.c. oznacza stan psychiczny osoby (określonego podmiotu prawnego) wyrażający się w błędnym, ale usprawiedliwionym jej przekonaniu o istnieniu jakiegoś prawa lub stosunku prawnego lub też sytuacji istotnej z punktu widzenia prawa, mimo że rzeczywisty stan prawny obiektywnie oceniany jest odmienny. […] Dobrą wiarę wyłącza ujawnienie takich okoliczności, które u przeciętnego człowieka powinny wzbudzić poważne wątpliwości, że nie przysługuje mu prawo do korzystania z rzeczy w dotychczasowym zakresie.”

Upraszczając posiadacz w dobrej wierze jest osobą która przekonana jest o posiadaniu prawa do władania rzeczą jak właściciel, zatem traktuje ją tak jak swoją własność, pomimo tego, że takich praw w rzeczywistości nie posiada.

Posiadaczem w złej wierze jest natomiast osoba, która traktuje rzecz tak, jakby była jej własnością, jednak ma lub powinna mieć wiedzę na temat tego, że zgodnie z prawem nie jest jej właścicielem.  

Czas potrzebny do zasiedzenia nieruchomości to odpowiednio 20 lat dla posiadacza w dobrej wierze oraz 30 lat dla posiadacza w złej wierze. 

O tym, czy właściciel znajduje się w dobrej bądź złej wierze decyduje moment objęcia posiadania. Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2003r. III CZP 35/03, późniejsza zmiana świadomości posiadacza nie ma już znaczenia i nie uzasadnia przedłużenia terminu zasiedzenia do lat trzydziestu.

Zasiedzieć można zarówno nieruchomości, jak i użytkowanie wieczyste, służebność gruntową lub służebność przesyłu. Od 1 października 1990 r. możliwe stało się także  zasiadywanie nieruchomości państwowych.

ZASIEDZENIE RZECZY RUCHOMEJ

Najważniejsze różnica między zasiedzeniem nieruchomości a rzeczy ruchomej to fakt, że  aby do niego doszło posiadacz musi znajdować się w dobrej wierze.  Przepisy nie przewidują możliwości zasiedzenia rzeczy ruchomej przez osobę, która posiadała rzecz ze świadomością, że dana rzecz ma już swojego prawowitego właściciela.

Czas wymagany do nabycia przez zasiedzenie prawa własności do rzeczy ruchomej  wynosi 3 lata nieprzerwanego posiadania. W ten sposób można więc uzyskać prawo własności np. samochodu czy środków pieniężnych.

ZASIEDZENIE NIERUCHOMOŚCI ROLNEJ

Zgodnie z przepisem art. 172 § 3 kodeksu cywilnego nieruchomość rolną przez zasiedzenie może nabyć jedynie rolnik indywidualny, jeżeli jej powierzchnia wraz ze stanowiącymi jego własność nieruchomościami rolnymi nie przekroczy 300 ha użytków rolnych.

Rolnik indywidualny to osoba fizyczna będąca właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadająca kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkująca w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadząca przez ten okres osobiście to gospodarstwo.

Zatem uzyskanie prawa własności nieruchomości rolnej możliwe jest jedynie wtedy, kiedy spełnione zostaną powyższe restrykcyjne kryteria odnoszące się do samego posiadacza. Samoistne posiadanie takiej nieruchomości przez 20 lub 30 lat, w zależności od wiary posiadacza, jest niewystarczające. 

KWESTIE FORMALNE

Do nabycia prawa własności dzięki wykorzystaniu instytucji zasiedzenia, należy nie tylko spełnić wymagane ustawowo przesłanki, ale także wystąpić do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia prawa własności w drodze zasiedzenia. Wniosek ten będzie inicjował wszczęcie postępowania nieprocesowego i należy skierować go do właściwego sądu – Sądu Rejonowego, w którego rejonie znajduje się dana rzecz. Z wnioskiem tym wystąpić może każdy zainteresowany, czyli osoba która ma interes prawny związany z jego złożeniem.

W wyniku przeprowadzonego postępowania Sąd wyda odpowiednie postanowienie o stwierdzeniu nabycia prawa własności w drodze zasiedzenia. Jest to orzeczenie o charakterze deklaratoryjnym – nie tworzy ono nowego stanu prawnego, tylko potwierdza fakt jego wcześniejszego powstania z mocy prawa. 

Opłaty sądowe w sprawach o zasiedzenie wynoszą 2000 zł w przypadku wniosku o stwierdzenie nabycia nieruchomości bądź 40 zł od wniosku o stwierdzenie nabycia rzeczy ruchomej.

Adwokat Tarnowskie Góry – Kancelaria adwokacka Angelika Kubik